Małgorzata Kowalska: Dygitalizacja zbiorów bibliotek polskich. Warszawa 2007 Wydawnictwo SBP.

Początek dygitalizacji zbiorów drukowanych to rok 1971, kiedy Michael Hart wprowadził ręcznie do komputera Deklarację Niepodległości Stanów Zjednoczonych. Podjęta przez niego inicjatywa pociągnęła za sobą rozrastającą się grupę wolontariuszy i przerodziła w największy chyba niekomercyjny serwis z książkami w postaci cyfrowej na świecie. O ile pierwszą biblioteką cyfrową na świecie był wspomniany powyżej niefinansowany ani ze środków federalnych, ani z budżetu jakiegokolwiek stanu Project Gutenberg, tak na gruncie polskim jako pierwsza pojawiła się w 1997 roku Biblioteka Sieciowa. Ta współtworzona przez wolontariuszy inicjatywa wyprzedziła o ponad 5 lat otwartą z wielką pompą Polską Bibliotekę Internetową, która niestety z powodu wielu różnorakich perturbacji nie rozwija się tak, jak oczekiwałoby tego środowisko bibliotekarzy.

W dniu dzisiejszym biblioteki cyfrowe rozwijają się w sposób żywiołowy. Mimo, że liczba bibliotek, które przystąpiły do przenoszenia zawartości książek zagrożonych przez upływ czasu lub inne niekorzystne czynniki rośnie, to nadal jest ich zbyt mało a we wschodniej części Polski nie ma ich wcale. Dygitalizacja wywołała wprawdzie odzew w postaci licznych publikacji, jednakże do momentu wydania książki Małgorzaty Kowalskiej nie została w sposób kompleksowy opisana.

„Nadrzędnym celem opracowania – według autorki – jest charakterystyka strategii dygitalizacji przyjętych przez poszczególne biblioteki, ogólna ocena dokonań bibliotek w tym zakresie oraz próba ukazania perspektyw tego typu działalności na przyszłość.” Problematyka poruszona w książce jest istotna szczególnie w perspektywie ciągłego rozwoju Polski zmierzającej ku gospodarce opartej na wiedzy. Bez zasobów oferowanych przez biblioteki cyfrowe nie zdołano by ochronić znacznej części dziedzictwa narodowego, na który składa się twórczość autorów praktycznie nieznanych, których utwory zostały wydane jednokrotnie. Małgorzata Kowalska podzieliła książkę na dwie części. Pierwsza, zatytułowana „Zastosowanie techniki cyfrowej w ochronie dziedzictwa dokumentalnego” została poświęcona różnorakim aspektom dygitalizacji poczynając od technicznych przez organizacyjne, kończąc na prawnych. „Dygitalizacja zbiorów w bibliotekach polskich” to tytuł części drugiej poświęconej praktycznym efektom tejże czynności.

Nawet mimo słów autorki zamieszczonych we wstępie o tym, iż niniejsza książka nie ma pełnić funkcji poradnika, należy podkreślić, że stać się ona powinna wydawnictwem niezbędnym w księgozbiorze podręcznym każdej osoby kierującej pracami dygitalizacyjnymi w bibliotece. Bez wątpienia na to zasługuje z racji szerokiej problematyki podjętej w opracowaniu gromadzącym w jednym miejscu tematykę poruszaną w licznych artykułach rozrzuconych po wielu czasopismach i wydawnictwach zbiorowych. Jednak pozostała jedna sfera pominięta przez autorkę. Wprawdzie tytuł książki wyraźnie wskazuje, że jej problematyka została osnuta wokół zagadnień związanych z cyfryzacją zbiorów podejmowaną przez biblioteki, ale wydaje się, że brak w niej choćby podrozdziału poświęconego inicjatywom podejmowanym na pograniczu prawa, które zyskują coraz większą popularność. Oprócz Europejskiej Biblioteki Cyfrowej i budzącego liczne kontrowersje Google’a autorka właściwie nie opisała żadnego projektu dygitalizującego również zbiory chronione prawem autorskim. A może się okazać, że z racji dygitalizacji prowadzonej przez firmy komercyjne, rola biblioteki jako ośrodka gromadzącego piśmiennictwo zostanie zagrożona i aby przeczytać książkę nie zakupioną osobiście, dzisiejszy użytkownik biblioteki będzie zmuszony w niedalekiej przyszłości skorzystać z jednego z serwisów internetowych działających na pograniczu prawa.

Cała recenzja znajduje się w "Poradniku Bibliotekarza" nr 9/2007 s. 24 - 26.

Serdecznie dziękuję Pani Małgorzacie za dar w postaci książki.